1. Ustawa z 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001r. Nr 142, poz. 1591 ze zm.) 2. Ustawa z 20 czerwca 2002r. o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta (D. U. Nr 113, poz. 984 ze zm.) Wójt, zgodnie z art. 2 Ustawy o bezpośrednim wyborze wójta, burmistrza i prezydenta miasta wybierany jest w wyborach "czteroprzymiotnikowych": powszechnych, równych, bezpośrednich i tajnych. W art. 3 ustawa określa, że prawo wybieralności (bierne prawo wyborcze) ma każdy obywatel polski posiadający prawo wybierania do rady gminy, który najpóźniej w dniu głosowania kończy 25 lat, z tym że kandydat nie musi stale zamieszkiwać na obszarze gminy, w której kandyduje. Kandydat na wójta nie może jednocześnie kandydować na wójta w innej gminie. Zgodnie z art. 26 Ustawy o samorządzie gminnym Wójt jest organem wykonawczym gminy. Kadencja Wójta rozpoczyna się w dniu rozpoczęcia kadencji Rady Gminy lub wyboru go przez Radę Gminy i upływa z dniem upływu kadencji Rady Gminy. Po upływie kadencji Wójta (art. 29) pełni on swoją funkcję do czasu objęcia obowiązków przez nowo wybranego Wójta. Również Zastępca Wójta pełni swoje obowiązki do czasu objęcia obowiązków przez nowo powołanego Zastępcę Wójta. Zastępcę lub zastępców powołuje oraz odwołuje Wójt w drodze zarządzenia i określa ich liczbę (art. 26a). W myśl art. 27 funkcji Wójta oraz jego zastępcy nie można łączyć z: 1) funkcją Wójta lub jego zastępcy w innej gminie, 2) członkostwem w organach jednostek samorządu terytorialnego, w tym w gminie, w której jest Wójtem lub Zastępcą Wójta, 3) zatrudnieniem w administracji rządowej, 4) mandatem posła lub senatora. Zgodnie z art. 29a objęcie obowiązków przez Wójta następuje z chwilą złożenia wobec Rady Gminy ślubowania. Wg. art. 30 Wójt wykonuje uchwały Rady Gminy i zadania gminy określone przepisami prawa. Do zadań Wójta należy w szczególności: 1) przygotowywanie projektów uchwał Rady Gminy, 2) określanie sposobu wykonywania uchwał, 3) gospodarowanie mieniem komunalnym, 4) wykonywanie budżetu, 5) zatrudnianie i zwalnianie kierowników gminnych jednostek organizacyjnych. W realizacji zadań własnych gminy Wójt podlega wyłącznie Radzie Gminy. Zgodnie z art. 31 Wójt kieruje bieżącymi sprawami gminy oraz reprezentuje ją na zewnątrz, opracowuje plan operacyjny ochrony przed powodzią oraz ogłasza i odwołuje pogotowie i alarm przeciwpowodziowy (art. 31a). Jeżeli w inny sposób nie można usunąć bezpośredniego niebezpieczeństwa dla życia ludzi lub dla mienia, Wójt może zarządzić ewakuację z obszarów bezpośrednio zagrożonych. W przypadku wprowadzenia stanu klęski żywiołowej Wójt działa na zasadach określonych w odrębnych przepisach. W myśl art. 33 Wójt wykonuje zadania przy pomocy urzędu gminy. Organizację i zasady funkcjonowania urzędu gminy określa regulamin organizacyjny, nadany przez Wójta w drodze zarządzenia. Kierownikiem urzędu jest Wójt. Może on powierzyć prowadzenie określonych spraw gminy w swoim imieniu Zastępcy Wójta lub Sekretarzowi Gminy. Kierownik urzędu wykonuje uprawnienia zwierzchnika służbowego w stosunku do pracowników urzędu oraz kierowników gminnych jednostek organizacyjnych. Decyzje w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej wydaje Wójt, o ile przepisy szczególne nie stanowią inaczej. Wójt może upoważnić swoich zastępców lub innych pracowników urzędu gminy do wydawania decyzji administracyjnych, o których mowa wyżej, w imieniu Wójta (art. 39). Art. 41 daje Wójtowi możliwość, w przypadkach nie cierpiących zwłoki, wydać przepisy porządkowe, w formie zarządzenia, ale podlegają one zatwierdzeniu na najbliższej sesji Rady Gminy. Zarządzenie takie traci moc w razie odmowy zatwierdzenia, bądź nie przedstawienia do zatwierdzenia na najbliższej sesji rady. W razie nie przedstawienia do zatwierdzenia lub odmowy zatwierdzenia zarządzenia Rada Gminy określa termin utraty jego mocy obowiązującej. Wójt przesyła przepisy porządkowe do wiadomości wójtom sąsiednich gmin i staroście powiatu, w którym leży gmina, następnego dnia po ich ustanowieniu. W zakresie zarządu mieniem, oświadczenie woli w imieniu gminy składa jednoosobowo Wójt albo działający na podstawie jego upoważnienia Zastępca Wójta samodzielnie albo wraz z inną upoważnioną przez Wójta osobą. Jeżeli czynność prawna może spowodować powstanie zobowiązań pieniężnych, do jej skuteczności potrzebna jest kontrasygnata Skarbnika Gminy (głównego księgowego budżetu) lub osoby przez niego upoważnionej. Wójt na podstawie art. 52 obowiązany jest przygotować projekt budżetu, który wraz z informacją o stanie mienia komunalnego i objaśnieniami przedkłada Radzie Gminy najpóźniej do 15 listopada roku poprzedzającego rok budżetowy i przesyła projekt regionalnej izbie obrachunkowej, celem zaopiniowania. Budżet jest uchwalany do końca roku poprzedzającego rok budżetowy. Skarbnik Gminy (główny księgowy budżetu), który odmówił kontrasygnaty, dokona jej jednak na pisemne polecenie zwierzchnika, powiadamiając o tym Radę Gminy oraz regionalną izbę obrachunkową (art. 46). Zgodnie z art. 60 Wójt odpowiada za prawidłową gospodarkę finansową gminy. Przysługuje mu wyłączne prawo: 1) zaciągania zobowiązań mających pokrycie w ustalonych w uchwale budżetowej kwotach wydatków, w ramach upoważnień udzielonych przez Radę Gminy, 2) emitowania papierów wartościowych, w ramach upoważnień udzielonych przez Radę Gminy, 3) dokonywania wydatków budżetowych, 4) zgłaszania propozycji zmian w budżecie gminy, 5) dysponowania rezerwami budżetu gminy, 6) blokowanie środków budżetowych, w przypadkach określonych ustawą. Gospodarka finansowa gminy, w myśl art. 61, jest jawna. Wójt niezwłocznie ogłasza uchwałę budżetową i sprawozdanie z jej wykonania w trybie przewidzianym dla aktów prawa miejscowego, informuje mieszkańców gminy o założeniach projektu budżetu, kierunkach polityki społecznej i gospodarczej oraz wykorzystywaniu środków budżetowych. W zakresie tworzenia prawa miejscowego, zgodnie z art. 90 Wójt obowiązany jest do przedłożenia wojewodzie uchwał Rady Gminy w ciągu 7 dni od dnia ich podjęcia. Akty ustanawiające przepisy porządkowe Wójt przekazuje w ciągu 2 dni od ich ustanowienia. Uchwałę budżetową, uchwałę w sprawie absolutorium oraz inne uchwały Rady Gminy i zarządzenia Wójta objęte zakresem nadzoru regionalnej izby obrachunkowej Wójt przedkłada regionalnej izbie obrachunkowej.
Podstawa prawna: